Soma makala yafuatayo kisha ujibu maswali Ukiwa mtoto unadhani ulimwengu ni kipande kimoja cha keki kilicho kitamu mithili ya asali. Hakuna dhiki, hakuna mateso, hakuna kuhuzunika kwa...

Soma makala yafuatayo kisha ujibu maswali
Ukiwa mtoto unadhani ulimwengu ni kipande kimoja cha keki kilicho kitamu mithili ya
asali. Hakuna dhiki, hakuna mateso, hakuna kuhuzunika kwa aina yoyote. Neno huzuni
linasikika masikioni kama neno lisiloelekea kwenye uhalisia wowote. Kwa watoto dunia
imejaa raha, starehe na vicheko visivyoisha. Maisha ni ahadi njema, yenye matokeo ya
kufurahisha na kustarehesha tu, sio KUDHIKISHA NA KUHUZUNISHA.

Huyu tunayemzumgumzia hapa ni mtoto mdogo ambaye hajajua kubainisha
kitendekacho mkono wake wa kushoto na kile kinachofanyika hasa katika mkono wake
wa kulia. Hata hivyo, jinsi mtoto anavyoendelea kukua na kufahamikiwa na mambo,
vigambo na kadhia zinazoendelea katika mazingira yake, anabainikiwa na mengi
machungu ambayo huleta huzuni, sio raha.

Hebu tuanze na nyumbani kwao mtoto. Aghalabu, watoto wote hupendwa kwao
nyumbani, iwapo wazazi wao ni watu wangwana na wana nafasi ya kulea watoto wao
bila taabu. Hata hivyo watoto huchapwa pale wanapokuwa watundu, jambo ambalo
huwahuzunisha sana, japo ni wajibu wa wazazi sababu, kama isemwavyo, mcha mwana
kulia hulia yeye. Pili, inajulikana wazi kwamba watoto wengi siku hizi huenda shule,
huko shule, wao hupendelea sana kucheza kuliko kusoma. Ili wasome kama
inavyotakikana, ni sharti waelekezwe barabara katika njia hiyo na walimu wao. Katika
kuelekezwa huku, walimu wanaweza kulazimika kuwaadhibu, hasa wale watoto ambao
huzembea na kutofanya kazi zao wanazopewa kufanya nyumbani kama kawaida ya
mfumo wa shule ilivyo. Watoto ambao huzembea na kutofanya kazi zao wanazopewa
kufanya nyumbani kama kawaida ya mfumo wa shule ilivyo. Watoto wa aina hii
wanapotiwa adabu raha hujitenga na huzuni huwatawala.

Huzuni, hivyo basi, inaonekana ya kuwa ni uso wa pili katika maisha ya mwanadamu,
uso wa kwanza ukiwa raha. Na kwa hakika wanaohuzunika si watoto peke yao. Kila mtu
duniani ni sharti, katika wakati mmoja au mwingine, azongwe na huzuni. Inajulikana
wazi kwamba wanadamu wote hawapendi huzuni asilani na hakika kabisa, kila binadamu huchukia huzuni na kustahabu raha. Hata hivyo, raha humjia binadamu kwa nadra sana,
ilhali huzuni humvamia wakati wowote, hata akiwa humo katikati ya kustarehe. Si tu,
inajulikana dhahiri shahiri kwamba hakuna mtu asiyewahi kuonja huzuni, japo wapo
watu wengi kweli kweli wasiowahi kuonja raha maishani mwao.

Zingatia mtoto anaezaliwa, halafu wazazi wake wanaaga dunia, pengine katika ajali,
kabla mtoto mwenyewe hajaweza kujikimu. Mtoto huyu anaishi kutegemea jamaa za
wazazi wake. Watu hawa wasipokuwa na nafasi wao wenyewe kimaisha pamoja na
ukarimu unaohitajika basi mtoto anateseka na kuhuzunika sana katika maisha yake yote.
Ama zingatia mtoto anayetupwa na mamake kijana, aliyempata bila kupanga. Hata mtoto
huyu akiokotwa na kulelewa na wahisani, maisha yake yatakuwa ya taabu, dhiki na
huzuni. Au zingatia mtoto anayelelewa na mama wa kambo anayeondokea kuwa
mwovu. Mtoto huyu atakayoijua ni huzuni tu. Ama zingatia mtoto ambaye babake ni
mlevi na unalojua ni kurudi nyumbani kufurahia kupiga watoto wote na mama yao ndipo
apate usingizi mnono. Mtoto mwenye baba wa aina hiyo atakayoijua ni huzuni tu, sir aha
asilani.

a) Ukitumia maneno yako mwenyewe na bila kupoteza maana, fupisha aya
nne za mwanzo (Maneno -100)
b) Ukizingatia aya ya mwisho, eleza hali mbalimbali zinazowatia watoto
huzuni. (Maneno 40-45)

Answers

(a) (i) Mtoto hudhani/ hufikiri ulimwenguni umejaa raha na hauna
huzuni/ hudhani ulimwengu ni kipande kitamu cha keki/ hakuna
mates/ maisha ni ahadi njema bila huzuni.
(ii) Mtoto huyu ni yule ambaye hajajua kubainisha mambo
(iii) Anavyoendelea kukua akafahamishwa/ anabainisha na mengi
yaletayo huzuni
(iv) Ingawa watoto hupendwa kwao, wanapokuwa watundu
huadhibiwa nao huhuzunika
(v) Shuleni wanapozembea kazi wanaadhibiwa na pili huwahuzunisha
(vi) Hivyo basi huzuni ni ya pili katika maisha ya binadamu, sio ya
kwanza ukiwa raha.
(vii) Kila mtu duniani huzongwa na huzuni/ huhuzinika
(viii) Raha humjia mwanadamu kwa nadra ilhali huzuni humvamia
wakati wowote.
(ix) Wapo watu wengi wasiowahi kuonja raha maishani mwao
(alama 10) ( kila jambo limalizikie katika huzuni)

(b) - Mtoto anapofiwa na wazazi/ wazazi kuaga dunia
- Mtoto anayetupwa na mamake kijana
- Anayelelewa na mama wa kambo mwovu
- Mtoto ambaye babake ni mlevi

---

Kavungya answered the question on June 27, 2019 at 12:14

Next: Soma makala yafuatayo kisha ujibu mwsawali Utandaridhi (au globalization kwa lugha ya Kingereza) ni jinsi ya maisha inayoendelea kuutawala ulimwengu wote katika karne hii ya 21. Neno...
Previous: Tumia viashiria vya kutilia mkazo katika sentensi zifuatazo i) Kibogoyo………. Ndiye anayehitaji meno ya dhahabu. ii) Vyakula……………mvipikavyo nyinyi, nasi twavipika

View More Kiswahili Questions and Answers | Return to Questions Index

Exams With Marking Schemes

• Grade 1
• Grade 2
• Grade 3
• Grade 4
• Grade 5
• Grade 6
• Grade 7
• Grade 8
• Grade 9
• PP1
• PP2
• Playgroup
• Form 1
• Form 2
• Form 3
• Form 4

Related Questions

• Soma makala yafuatayo kisha ujibu mwsawali Utandaridhi (au globalization kwa lugha ya Kingereza) ni jinsi ya maisha inayoendelea kuutawala ulimwengu wote katika karne hii ya 21. Neno...(Solved)
  

  Soma makala yafuatayo kisha ujibu mwsawali
  Utandaridhi (au globalization kwa lugha ya Kingereza) ni jinsi ya maisha inayoendelea
  kuutawala ulimwengu wote katika karne hii ya 21. Neno utandaridhi ni neno mseto
  ambalo maana yake ni utamaduni uliotanda au kuenea ardhi nzima. Mtu mtandaridhi’
  hivyo basi ni mtu aliyebebea kikamilifu katika utamaduni huu mpya kwa jinsi moja au
  nyingine.
  
  Matandaridhi hujihusisha sana katika kutandaridhisha aina moja au nyingine ya amara
  muhimu za kitandaridhi. Hizo ni kama vile biashara za kumataifa, lugha za kimataifa,
  aina za mavazi zilizotokea kupendwa ulimwenguni kote, muziki wa kisiku hizi, hasa vile
  pop, reggae, raga, rap, ambao asili yake ya hivi majuzi ni Marekani. Muziki huo
  waimbaji wake hutumia, sana sana, lugha ya Kiingereza hususan kile cha Marekani na
  kadhalika Watandaridhi wana nyenzo zingine kadha wa kadha za kuendeshea maisha yao
  au kujitambulisha. Wao huwasiliana kutoka pembe moja ya duni hadi nyingine
  wakitumia vitumeme, yaani vyombo vitumiavyo umeme kufanya kazi vya hali ya juu,
  kama vile tarakilishi na simu, hata za mkono. Watu hawa hawakosi runinga sebuleni
  mwao, usiseme redio. Hawa husikiliza na kutazama habari za kimataifa kupitia mashirika
  matandaridhi ya habari kama vile BBC la uingereza CNN la marekani. Aidha watu hawa
  husafiri mara kwa mara kwa ndege na vyombo vingine vya kasi. Hawa hawana mipaka.
  Wale wanaohusudu utandaridhi wanaamini kindakindaki kwamba utamaduni huu wa
  kilimwengu umeleta mlahaka mwema baina ya watu binafsi, makampuni makubwa
  makubwa ya kimataifa na usiano bora baina ya mataifa. Watu hawa husikia wakidai ya
  kuwa aina hii ya utamaduni imeupigisha mbele ustaarabu wa wanadamu ulimwenguni
  kote. Kwa upande mwingine, wakereketwa wa tamaduni za kimsingi za mataifa na
  makabila mbalimbali ulimwenguni wanadai ya kwamba utandaridhi umeleta maangamizi
  makubwa ya tamaduni hizo. Kwa ajili hiyo basi, utandaridhi umeleta maangamizi
  makubwa ya tamaduni hizo. Kwa ajili hiyo basi, utandaridhi umesemekana kwamba
  unasababisha kutovuka kwa utu miongoni mwa wanadamu wote, ambao wamo mbioni
  kusaka pesa na kuneemesha ubinafsi. Inadaiwa pia kwamba utandaridhi umesababisha
  kutovuka kwa adab kwa vijana wengi ulimwenguni kote ghaya ya utovu. Huku kutovuka
  kwa adabu kwa vijana wengi ulimwenguni kote ghaya ya utovu. Huku kutovuka kwa
  adabu kwa vijana, hasa wale wa mataif yanayojaribu kuendelea, kumeleta zahama
  chungu mbovu, ikiwa ni pamoja na kuenea kwa UKIMWI kwa kasi ya kutisha.
  
  a) i) Bainisha kwa kutoa maelezo kamili kwamba utandaridhi ni neno mseto.
  ii) Tohoa maneno mawili kutokana na neon kutandaridhisha kisha ueleze
  maana za maneno hayo.
  b) i) Nini maana ya ‘hawa hawana mipaka?’
  ii) Kwa nini watandaridhi wanpenda kusikiliza na kutazama habari kupitia
  BBC na CNN?
  c) i) Eleza kikamilifu maoni ya watandaridhi kuhusu utamaduni wao
  ii) Je, Utandaridhi unalaumiwa kwa nini katika kifungu hiki?
  d) Msemo: “ chungu mbovu” ni msemo wa kimtaani tu. Msemo sawa ni upi
  e) Eleza maana ya maneno yafuatayo
  i) Amara
  ii) Mlahaka
  iii) Wakereketwa

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Eleza maana ya methali Ukistaajabu ya Musa utaona ya Firauni(Solved)
  

  Eleza maana ya methali
  Ukistaajabu ya Musa utaona ya Firauni

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Eleza maana mbili tofauti za Rudi(Solved)
  

  Eleza maana mbili tofauti za Rudi

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Tumia misemo ifuatayo katika sentensi; i) Enda nguu ii) Chemsha roho(Solved)
  

  Tumia misemo ifuatayo katika sentensi;
  i) Enda nguu
  ii) Chemsha roho

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Tunga Sentensi zitakazobainisha maana ya jozi za maneno zifuatazo: i) Mbari Mbali ii) Kaakaa Gaagaa(Solved)
  

  Tunga Sentensi zitakazobainisha maana ya jozi za maneno
  zifuatazo:
  i) Mbari
  Mbali
  ii) Kaakaa
  Gaagaa

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Tunga sentensi ukionyesha matumizi ya i) –enye ii)-enyewe(Solved)
  

  Tunga sentensi ukionyesha matumizi ya
  i) –enye
  ii)-enyewe

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Ukizingatia nenolililo katika mabano, andika sentensi hizi atika hali ya kutendeka. i) Daraja hili (vuka) tu wakati wa kiangazi. ii) Kitabu hicho (soma) ijapokuwa sura zingine sura...(Solved)
  

  Ukizingatia nenolililo katika mabano, andika sentensi hizi atika hali ya
  kutendeka. (alama 2)
  i) Daraja hili (vuka) tu wakati wa kiangazi.
  ii) Kitabu hicho (soma) ijapokuwa sura zingine sura zingine hazimo.

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Yapange majina yafuatayo katika ngeli zake i) Neno ii) Kiongozi iii) Mate (Solved)
  

  Yapange majina yafuatayo katika ngeli zake
  i) Neno
  ii) Kiongozi
  iii) Mate
  

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Andika sentensi hizi upya ukitumia o-ote. i) Chakula kikibaki hutupiliwa mbali ii) Kila nyumba unayoingia unapata watoto wawili(Solved)
  

  Andika sentensi hizi upya ukitumia o-ote.
  i) Chakula kikibaki hutupiliwa mbali
  ii) Kila nyumba unayoingia unapata watoto wawili

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Sahihisha sentensi zifuatazo i) Kile kitabu kilipasuka ni changu ii) Matofali haya yanatumiwa kwa ujenzi wa nyumba(Solved)
  

  Sahihisha sentensi zifuatazo
  i) Kile kitabu kilipasuka ni changu
  ii) Matofali haya yanatumiwa kwa ujenzi wa nyumba

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Andika sentensi hizi kwa umoja i) Mafuta haya yanachuruzika sana ii) Miinuko ile ndiyo mwanzo wa milima ya Chungu.(Solved)
  

  Andika sentensi hizi kwa umoja
  i) Mafuta haya yanachuruzika sana
  ii) Miinuko ile ndiyo mwanzo wa milima ya Chungu.

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Akifisha sentensi hii: Watu wengi wamezoea kusema ajali bwana basi yakaishia hapo lakini kufanya hivyo ni sawa.(Solved)
  

  Akifisha sentensi hii:
  Watu wengi wamezoea kusema ajali bwana basi yakaishia hapo lakini
  kufanya hivyo ni sawa.

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Tambulisha viwakilishi katika sentensi zifuatazo, halafu uzigeuze sentensi hizo kwa wingi. (i) Nilisoma kitabu chake (ii) Umekuwa mwadilifu kupindukia (iii) Alishinda nishani ya dhahabu(Solved)
  

  Tambulisha viwakilishi katika sentensi zifuatazo, halafu uzigeuze sentensi
  hizo kwa wingi.
  (i) Nilisoma kitabu chake
  (ii) Umekuwa mwadilifu kupindukia
  (iii) Alishinda nishani ya dhahabu

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Eleza matumizi matatu ya KI na utunge sentensi moja kwa kila mojawapo.(Solved)
  

  Eleza matumizi matatu ya KI na utunge sentensi moja kwa kila mojawapo.

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Samaki anayejirusha kutoka majini huitwa?(Solved)
  

  Samaki anayejirusha kutoka majini huitwa?

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Anayefundisha mwari mambo ya nyumbani huitwa?(Solved)
  

  Anayefundisha mwari mambo ya nyumbani huitwa?

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Andika kinyume cha i) Shari ii) Oa(Solved)
  

  Andika kinyume cha
  i) Shari
  ii) Oa

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Kwa kila jozi ya maneno uliyopewa tunga sentensi mbili kutofautisha maana: (i) Ini- Hini (ii) Tairi- Tahiri(Solved)
  

  Kwa kila jozi ya maneno uliyopewa tunga sentensi mbili kutofautisha
  maana:
  (i) Ini-
  Hini
  
  (ii) Tairi-
  Tahiri

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Andika visawe ( maneno yenye maana sawa) vya maneno haya: (i) Sarafu (ii) Keleji. (iii) Daktari.(Solved)
  

  Andika visawe ( maneno yenye maana sawa) vya maneno haya:
  (i) Sarafu
  (ii) Keleji.
  (iii) Daktari.

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)

• Eleza katika sentensi maana ya misemo ifuatayo (i) Uso wa chuma (ii) Kuramba kisogo(Solved)
  

  Eleza katika sentensi maana ya misemo ifuatayo
  (i) Uso wa chuma
  (ii) Kuramba kisogo

  Date posted: June 27, 2019.  Answers (1)