(i) Majoka anahisi mkewe Husda hampendi bali anapenda mali zake
(ii) Majoka hampendi Husda bali alilazimishwa kumuoa
(iii) Majoka anapenda Ashua.
(iv) Majoka alisababisha kifo cha Jabali ikasingiziwa ni ajali ya barabarani
(v) Kenga ana unafiki anapomhudumia Majoka kwani mambo yanapoharibika anamtoroka. Mama pima alifahamu anawapunja walevi akifahamu madhara ya pombe haramu
(vi) Sudi alikusudia kutengeneza kinyago ndio akakataa pendekezo la Majoka la kutengeneza kinyago cha Marara
(vii) Chopi alipewa kazi ya kummaliza Tunu jambo tunalofahamu baada ya kitendo chake kutofaulu
(viii) Majoka na watu wake wanaendelea kununulia walevi pombe ili waendelee kumuunga mkono
(ix) Shuleni mwa Majoka wasomi hawafunzwi kwani wanatumia dawa za kulevya na kuwa wajinga
(x) Twafahamishwa soko lilifungwa kwani wanatumia dawa za kulevya na kuwa wajinga
(xi) Twafahamishwa soko lilifungwa kwa sababu ya uchafu lakini lengo lilikuwa kulinyakua ili kujenga hotelu ya kifahari
(xii) Ashua alimtembelea Majoka kukiwa na njama ya kumzuia ili waweze kumlazimisha Udi kutengeneza kinyago cha Marara
(xiii) Boza alikuwa ametumwa kwa wachongaji wa vinyago lakini hakuwafahamisha- ukweli unafahamika kenga anaapowatembelea.
maurice.mutuku answered the question on August 5, 2019 at 07:25
- Eleza muktadha wa dondoo hili(Solved)
TAMTHLIA: KIGOGO
“Kitabu si jalada, fungua ndani usome mambo. Kitanda usichokilalia kunguni mwake huwajui.”
Eleza muktadha wa dondoo hili
Date posted: August 5, 2019. Answers (1)
- Kwa kurejelea riwaya nzima eleza changamoto zinazoikumba jinsia ya “mwanagenzi”(Solved)
RIWAYA: CHOZI LA HERI
Kwa kurejelea riwaya nzima eleza changamoto zinazoikumba jinsia ya “mwanagenzi”
Date posted: August 5, 2019. Answers (1)
- Taja na ueleze mbinu mbili za lugha zinazijitokekeza katika dondoo hili.(Solved)
Riwaya-Chozi la Heri
Taja na ueleze mbinu mbili za lugha zinazijitokekeza katika dondoo hili.
Date posted: August 5, 2019. Answers (1)
- Weka dondoo hili katika muktadha wake.(Solved)
RIWAYA: CHOZI LA HERI
“……kama mataifa hayakushinda majabali miaka kumi iliyopita itakuwa huyu mwanagenzi ambaye hata mgwisho sisi ndio tulimfunza.”
Weka dondoo hili katika muktadha wake.
Date posted: August 5, 2019. Answers (1)
- Bainisha shamirisho kipozi na shamisisho kitondo katika sentensi ifuatayo:
Onyango alimnunulia simu mpenzi wake.(Solved)
Bainisha shamirisho kipozi na shamisisho kitondo katika sentensi ifuatayo:
Onyango alimnunulia simu mpenzi wake.
Date posted: August 5, 2019. Answers (1)
- Andika sentensi zifuatazo kulingana na maagizo uliyopewa.
Ngome ya wanajeshi ilifanyiwa ukarabati. (Andika katika hali ya mazoea).(Solved)
Andika sentensi zifuatazo kulingana na maagizo uliyopewa.
Ngome ya wanajeshi ilifanyiwa ukarabati. (Andika katika hali ya mazoea).
Date posted: August 5, 2019. Answers (1)
- Andika sentensi ifuatayo katika usemi wa taarifa
“Nitaleta mzazi kesho na nitamwimbia wimbo huu hapa.” Bushonga alisema.(Solved)
Andika sentensi ifuatayo katika usemi wa taarifa
“Nitaleta mzazi kesho na nitamwimbia wimbo huu hapa.” Bushonga alisema.
Date posted: August 5, 2019. Answers (1)
- Kiimbo ni nini?
Huku ukibainisha matumizi ya kiimbo tunga sentensi mbili.(Solved)
Kiimbo ni nini?
Huku ukibainisha matumizi ya kiimbo tunga sentensi mbili.
Date posted: August 5, 2019. Answers (1)
- Andika ngeli za maneno haya:
(i) Kawa
(ii) Baridi(Solved)
Andika ngeli za maneno haya:
(i) Kawa
(ii) Baridi
Date posted: August 5, 2019. Answers (1)
- Akifisha sentensi ifuatayo:
lo daudi ameshindwa(Solved)
Akifisha sentensi ifuatayo:
lo daudi ameshindwa
Date posted: August 5, 2019. Answers (1)
- changanua sentensi ifuatayo kwa mfumo wa mstari.
Ng’ombe waliovamia shamba letu wamesababisha uharibifu mkubwa.(Solved)
changanua sentensi ifuatayo kwa mfumo wa mstari.
Ng’ombe waliovamia shamba letu wamesababisha uharibifu mkubwa.
Date posted: August 5, 2019. Answers (1)
- Majina mengi katika ngeli ya U-ZI huchukua kiambishi U katika umoja lakini viambishi tofauti katika wingi. Andika majina mawili ukionyesha viambishi hivyo tofauti katika umoja...(Solved)
Majina mengi katika ngeli ya U-ZI huchukua kiambishi U katika umoja lakini viambishi tofauti katika wingi. Andika majina mawili ukionyesha viambishi hivyo tofauti katika umoja na wingi.
Date posted: August 5, 2019. Answers (1)
- Eleza sifa za konsonanti zifuatazo:
(i) /h/
(ii) /r/(Solved)
Eleza sifa za konsonanti zifuatazo:
(i) /h/
(ii) /r/
Date posted: August 5, 2019. Answers (1)
- Mwandishi amependekeza hatua gani kuchukuliwa ili mwanafunzi afaulu katika maswali ya mashairi?(Solved)
Katika kila kiwango, wanafunzi huonekana kama wana shida kubwa sana katika kuyachambua mashairi. Hali hii ni matokeo ya mambo mengi. Yaweza kuwa mashairi waliyokutana nayo mara ya kwanza yalikuwa magumu, au yalikuwa yamechanganya Kiswahili sanifu na lahaja zingine ambazo wasomi hawangezielewa moja kwa moja.
Jambo hili huwakatisha wanagenzi tamaa hasa wanapokosa kulipata katika kamusi msamiati uliotumika. Wanapotamauka, wao huwa hawataki kujishughulisha na mashairi. Huu ndio mwanzo wa kuanguka kwao katika mtihani kwa vile wengi wao hulazimika kukutana na mashairi kwa mara ya kwanza katika chumba cha mtihani. Hiki ni kinyume cha jinsi mambo yanavyostahili kuwa. Ukweli ni kuwa mashairi yanastahili kuwaburudisha wasomi pindi wakutanapo nayo.
Madai kuwa mashairi ya Kiswahili ni magumu kufahamika isipokuwa kwa watu maalum wenye vipawa maalum hayafai. Mwanafunzi ambaye anataka kufanya vizuri katika swali la mashairi ni lazima aanze kuyapenda mapema iwezekanavyo. Ni muhimu aazimie kuyapenda hasa ajuapo kuwa atatahiniwa katika sehemu hii. Kwa vile hana njia ya kuyaepuka,azingatie msemoi wa wazungu usemao kuwa kama hupati upendacho, anza kupenda kile ukipatacho. Ili kuchochea upendo ndani yake, asijishughulishe nayale mashairi ambayo anayaona kama ni magumu. Ajaribu kuyaelewa yale ambayo anayaelewa na kuudondoa ule ujumbe ambao yameubeba na vile vile ajaribu kuufurahia utamu wa maneno yaliyotumika. Atalipata hili kwa kuyasoma kwa sauti. Kila mara, akumbuke kwamba kadiri atakavyokutana na mashairi mengi ndivyo atakavyofurahia na kuyaelewa.
Pili, akikutana na shairi, asishtushwe na msamiati au lahaja iliyotumika. Hata kama haelewi msamiati uliotumika, ajaribu kuelewa ujumbe uliomo katika shairi. Hata hivyo, lazima ajihami na msamiati mwingi iwezakanavyo. Isitoshe, ni muhimu katika mazoezi yake kujaribu kuandika mashairi yake mwenyewe ili aelewe ni kwa nini waandishi huyaandika mashairi jinsi wanavyoandika;Atagundua kwa nini waandishi huyarefusha, huyafupisha au huyabadilisha maana ya maneno mbalimbali.
Mwandishi amependekeza hatua gani kuchukuliwa ili mwanafunzi afaulu katika maswali ya mashairi?
Date posted: August 5, 2019. Answers (1)
- Ni mambo gani yanayochangia kuanguka kwa mwanafunzi katika swali la ushairi?(Solved)
Katika kila kiwango, wanafunzi huonekana kama wana shida kubwa sana katika kuyachambua mashairi. Hali hii ni matokeo ya mambo mengi. Yaweza kuwa mashairi waliyokutana nayo mara ya kwanza yalikuwa magumu, au yalikuwa yamechanganya Kiswahili sanifu na lahaja zingine ambazo wasomi hawangezielewa moja kwa moja.
Jambo hili huwakatisha wanagenzi tamaa hasa wanapokosa kulipata katika kamusi msamiati uliotumika. Wanapotamauka, wao huwa hawataki kujishughulisha na mashairi. Huu ndio mwanzo wa kuanguka kwao katika mtihani kwa vile wengi wao hulazimika kukutana na mashairi kwa mara ya kwanza katika chumba cha mtihani. Hiki ni kinyume cha jinsi mambo yanavyostahili kuwa. Ukweli ni kuwa mashairi yanastahili kuwaburudisha wasomi pindi wakutanapo nayo.
Madai kuwa mashairi ya Kiswahili ni magumu kufahamika isipokuwa kwa watu maalum wenye vipawa maalum hayafai. Mwanafunzi ambaye anataka kufanya vizuri katika swali la mashairi ni lazima aanze kuyapenda mapema iwezekanavyo. Ni muhimu aazimie kuyapenda hasa ajuapo kuwa atatahiniwa katika sehemu hii. Kwa vile hana njia ya kuyaepuka,azingatie msemoi wa wazungu usemao kuwa kama hupati upendacho, anza kupenda kile ukipatacho. Ili kuchochea upendo ndani yake, asijishughulishe nayale mashairi ambayo anayaona kama ni magumu. Ajaribu kuyaelewa yale ambayo anayaelewa na kuudondoa ule ujumbe ambao yameubeba na vile vile ajaribu kuufurahia utamu wa maneno yaliyotumika. Atalipata hili kwa kuyasoma kwa sauti. Kila mara, akumbuke kwamba kadiri atakavyokutana na mashairi mengi ndivyo atakavyofurahia na kuyaelewa.
Pili, akikutana na shairi, asishtushwe na msamiati au lahaja iliyotumika. Hata kama haelewi msamiati uliotumika, ajaribu kuelewa ujumbe uliomo katika shairi. Hata hivyo, lazima ajihami na msamiati mwingi iwezakanavyo. Isitoshe, ni muhimu katika mazoezi yake kujaribu kuandika mashairi yake mwenyewe ili aelewe ni kwa nini waandishi huyaandika mashairi jinsi wanavyoandika;Atagundua kwa nini waandishi huyarefusha, huyafupisha au huyabadilisha maana ya maneno mbalimbali.
Ni mambo gani yanayochangia kuanguka kwa mwanafunzi katika swali la ushairi?
Date posted: August 5, 2019. Answers (1)
- Eleza maana ya msamiati ufuatao kama ulivyotumika katika mashairi.
(i) Ja
(ii) Sharuti
(iii) Utukufu
(iv) Baidi(Solved)
SHAIRI A: HOFU YA BIN-ADAMU
Hofu za wanyonge, ni nguvu za matajiri,
Ambazo zinawaponda, wanapotaka usawa.
Hofu ya watawala, ni kupoteza uhuru,
Wa kutawala kwa mbavu, pamoja na utukutu.
Hofu za mwanamke ,mwanamke wa sasa,
Ni kutumiwa ja rungu, daima kuwekwa nyuma.
Hofu za mmcha-mungu, ni maisha ya baadaye,
Maana hana hakika, ndio aogopa kifo.
Hofu za wasomi, ni kwamba wako baidi,
Na wale wateteao, ambao ni sawa nao.
SHAIRI B: AMANI
Uhuru pia Amani
Usifikirie ni zawadi
Ambayo inapeanwa
Pasipo mikwaruzano
Kama wataka hakiyo
Shariti uwe tayari Kupokeza roho yako
Pamoja na ya mwingine
Uhuru ja ini la fani
Ambalo kulifikia
Sharti uwe jasiri
Jasiri aso kifani
Eleza maana ya msamiati ufuatao kama ulivyotumika katika mashairi.
(i) Ja
(ii) Sharuti
(iii) Utukufu
(iv) Baidi
Date posted: August 3, 2019. Answers (1)
- Taja na utoe mifano miwili idhini ya mtunzi uliotumika katika mashairi yote mawili.(Solved)
SHAIRI A: HOFU YA BIN-ADAMU
Hofu za wanyonge, ni nguvu za matajiri,
Ambazo zinawaponda, wanapotaka usawa.
Hofu ya watawala, ni kupoteza uhuru,
Wa kutawala kwa mbavu, pamoja na utukutu.
Hofu za mwanamke ,mwanamke wa sasa,
Ni kutumiwa ja rungu, daima kuwekwa nyuma.
Hofu za mmcha-mungu, ni maisha ya baadaye,
Maana hana hakika, ndio aogopa kifo.
Hofu za wasomi, ni kwamba wako baidi,
Na wale wateteao, ambao ni sawa nao.
SHAIRI B: AMANI
Uhuru pia Amani
Usifikirie ni zawadi
Ambayo inapeanwa
Pasipo mikwaruzano
Kama wataka hakiyo
Shariti uwe tayari Kupokeza roho yako
Pamoja na ya mwingine
Uhuru ja ini la fani
Ambalo kulifikia
Sharti uwe jasiri
Jasiri aso kifani
Taja na utoe mifano miwili idhini ya mtunzi uliotumika katika mashairi yote mawili.
Date posted: August 3, 2019. Answers (1)
- Taja na utoe mifano miwili ya tamathali za usemi zilizotumika katika mashairi yote mawili.(Solved)
SHAIRI A: HOFU YA BIN-ADAMU
Hofu za wanyonge, ni nguvu za matajiri,
Ambazo zinawaponda, wanapotaka usawa.
Hofu ya watawala, ni kupoteza uhuru,
Wa kutawala kwa mbavu, pamoja na utukutu.
Hofu za mwanamke ,mwanamke wa sasa,
Ni kutumiwa ja rungu, daima kuwekwa nyuma.
Hofu za mmcha-mungu, ni maisha ya baadaye,
Maana hana hakika, ndio aogopa kifo.
Hofu za wasomi, ni kwamba wako baidi,
Na wale wateteao, ambao ni sawa nao.
SHAIRI B: AMANI
Uhuru pia Amani
Usifikirie ni zawadi
Ambayo inapeanwa
Pasipo mikwaruzano
Kama wataka hakiyo
Shariti uwe tayari Kupokeza roho yako
Pamoja na ya mwingine
Uhuru ja ini la fani
Ambalo kulifikia
Sharti uwe jasiri
Jasiri aso kifani
Taja na utoe mifano miwili ya tamathali za usemi zilizotumika katika mashairi yote mawili.
Date posted: August 3, 2019. Answers (1)
- Andika ubeti wa pili wa shairi B kati lugha nathari.(Solved)
SHAIRI A: HOFU YA BIN-ADAMU
Hofu za wanyonge, ni nguvu za matajiri,
Ambazo zinawaponda, wanapotaka usawa.
Hofu ya watawala, ni kupoteza uhuru,
Wa kutawala kwa mbavu, pamoja na utukutu.
Hofu za mwanamke ,mwanamke wa sasa,
Ni kutumiwa ja rungu, daima kuwekwa nyuma.
Hofu za mmcha-mungu, ni maisha ya baadaye,
Maana hana hakika, ndio aogopa kifo.
Hofu za wasomi, ni kwamba wako baidi,
Na wale wateteao, ambao ni sawa nao.
SHAIRI B: AMANI
Uhuru pia Amani
Usifikirie ni zawadi
Ambayo inapeanwa
Pasipo mikwaruzano
Kama wataka hakiyo
Shariti uwe tayari Kupokeza roho yako
Pamoja na ya mwingine
Uhuru ja ini la fani
Ambalo kulifikia
Sharti uwe jasiri
Jasiri aso kifani
Andika ubeti wa pili wa shairi B kati lugha nathari.
Date posted: August 3, 2019. Answers (1)
- Linganisha bahari za shairi A na B(Solved)
SHAIRI A: HOFU YA BIN-ADAMU
Hofu za wanyonge, ni nguvu za matajiri,
Ambazo zinawaponda, wanapotaka usawa.
Hofu ya watawala, ni kupoteza uhuru,
Wa kutawala kwa mbavu, pamoja na utukutu.
Hofu za mwanamke ,mwanamke wa sasa,
Ni kutumiwa ja rungu, daima kuwekwa nyuma.
Hofu za mmcha-mungu, ni maisha ya baadaye,
Maana hana hakika, ndio aogopa kifo.
Hofu za wasomi, ni kwamba wako baidi,
Na wale wateteao, ambao ni sawa nao.
SHAIRI B: AMANI
Uhuru pia Amani
Usifikirie ni zawadi
Ambayo inapeanwa
Pasipo mikwaruzano
Kama wataka hakiyo
Shariti uwe tayari Kupokeza roho yako
Pamoja na ya mwingine
Uhuru ja ini la fani
Ambalo kulifikia
Sharti uwe jasiri
Jasiri aso kifani
Linganisha bahari za shairi A na B
Date posted: August 3, 2019. Answers (1)