Get premium membership and access questions with answers, video lessons as well as revision papers.
i. Utangamano: ukombozi huhitaji umoja na mshikamano wa wanyonge. Tunu na Sudi wanashikamana na wanyonge wa sagamoyo kwa kukaidi kwenda kusherehekea uhuru katika viwanja vya ikulu. Umoja na mshikamano wao ndio unaafanikisha lengo lao la ukombozi.Utangamano: ukombozi huhitaji umoja na mshikamano wa wanyonge. Tunu na Sudi wanashikamana na wanyonge wa sagamoyo kwa kukaidi kwenda kusherehekea uhuru katika viwanja vya ikulu. Umoja na mshikamano wao ndio unaafanikisha lengo lao la ukombozi.
ii. Ujasiri thabiti: kuwapo kwa vitisho vya hapa na pale kutoka kwa utawala wa Majoka haukuwavunja moya Tunu na Sudi.
iii. Hata baada ya Tunu kupigwa na kuvunjwa mguu bado anaendelea kuwa na moyo uvumilivu na anaendelea na harakati za kuisaka haki.
iv. Kushinikiza: wakati mwingine katika suala la ukombozi wa jamii, maandamano na migomo haviepukiki. Maandamano na migomo hutumiwa kama nyenzo ya kujikomboa panapokosekana muafaka wa kidiplomasia. Maandamano na mikutano isiyona kikomo inafanyika katika jamii ya sagamoyo, baada ya utawala wa Majoka kutosikiliza shida za wananchi.
v. Msimamo thabiti: watetezi wa haki za sagamoyo wanaonekana kuwa na msimamo thabiti dhidi ya vishawishi na hali za Majoka. Tunu anashawishiwa kuazwa kwa ngao junior.
vi. Sudi anaraiwa kuchonga kinyongo cha Marara bin Ngao. Endapo atakubali atafadhiliwa apewe likizo ya mwezi mzima ughaibuni. Wanaharakati hao wanageuziwa kisogo hila hizo na wanaendelea na mapambano ya kuikomboa jamii.
vii. Nguvu ya ushawishi katika harakati za ukombozi wa sagamoyo, Tunu na Sudi wanafanya jitihada mbalimbali za kuwashawishi wanchi waungane kudai soko la chapakazi lifunguliwe. Kwa ,fano,Sudi anatumia muda mwingi kuwashawishi Boza na Kombe. Hatimaye Kombe anaonyesha kumuelewa Sudi.
viii. Tunu anashawishi wanasagamoyo wakusanyike eneo la langa kuu la soko la chapakazi siku ya sherehe za uhuru.
ix. Kujitoa mhanga; Tunu anajitoa mhanga kuwapigania wanasagamoyo, anatumia elimu yake ya sheria kugai na kutetea haki za wanasagamoyo.
x. Huduma za kimsingi; watetezi wa haki wanadai wananchi wapate haki ya kufunguliwa soko lao,kupelekewa huduma muhimu kama vile shule,hosipitali na maji.
xi. Uadilifu wa mkuu wa polisi;Kingi anakataa amri ya Majoka aliyetaka wananchi wapigwe risasi. Kingi anadai kuwa wananchi hao hawajavunja sheria hivyo hawawezi kupigwa.
marto answered the question on October 2, 2019 at 11:55
- CHOZI LA HERI
Eleza jinsi mbinu ya majazi imetawala kazi ya kisanaa ya mwandishi wa chozi la heri.(Solved)
CHOZI LA HERI
Eleza jinsi mbinu ya majazi imetawala kazi ya kisanaa ya mwandishi wa chozi la heri.
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Soma shairi hili kasha ujibu maswali yanayofuata.(Solved)
Soma shairi hili kasha ujibu maswali yanayofuata.
SABUNI YA ROHO
Ewe tunu ya mtima, kwa nini wanikimbia?
Ndiwe suluhu la zama, waja wa kukimbilia,
Waja wana kutazama, madeni wakalipia,
Ndiwe sabuni ya roho, ndiwe mvunja mlima.
Ndiwe mafuta ya roho, walisema wa zamani,
Utanunua majoho, majumba na nyumbani
Umezitakasa roho, umekuwa mhisani,
Ndiwe sabuni ya roho, ndiwe mvunja mlima.
Matajiri wakujua, wema wako wameonja,
Nguo zao umefua, wakupata kwa ujanja,
Sura zao mefufua,wanazuru kila Nyanja,
Ndiwe sabuni ya roho, ndiwe mvunja mlima.
Ndiwe mvunja mlima, onana na maskini,
Watazame mayatima, kwao kumekua wa duni,
Wabebe waliokwama, wainue waliochini,
Ndiwe sabuni ya roho, ndiwe mvunja mlima.
Ndiwe mvunja mlima, wapi kupata uwezo?
Umezua uhasama, waja kupata mizozo
Ndiwe chanzo cha zahama, umewaitia vikwamizo,
Ndiwe sabuni ya roho, ndiwe mvunja mlima.
Umevunja usuhuba, familia zazozana,
Walokuwama habuba, kila mara wagombana,
Roho zao umekaba, majumbani wa chinjana,
Ndiwe sabuni ya roho, ndiwe mvunja mlima.
Nakutafuta kwa hamu, sabuni unirehemu,
Sinilipue ja bomu, sije kawa marehemu,
Niondoe jehanamu, ya ufukara wa sumu,
Ndiwe sabuni ya roho, ndiwe mvunja mlima.
Naondoka wangu moyo, nikuitapo itika,
Fulusi wacha uchoyo, tatua yalonifika,
Nichekeshe kibogoyo, name nipate kuwika,
Ndiwe sabuni ya roho, ndiwe mvunja mlima
Maswali
a) Mshairi anaongea na nani katika shairi hili?
.
b) Taja majina mengine matatu aliyopewa huyu anayesemeshwa
c) Anayezungumziwa katika shairi hili anasababisha balaa gani?
d) Mshairi anatoa mwito gani kwa mwenziwe?
e) Fafanua maudhui ya ubeti wa sita.
f) Mbinu kadha za uandishi zimetumiwa na msanii kuwasilisha ujumbe wake. Taja mbinu zozote tatu na uzitolee mifano katika shairi.
g) Fafanua maana ya : sura zao ’mefufua, wanazuru kila nyanja’
h) Andika ubeti wa saba katika lugha nathari.
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Lugha inaweza kuelezwa kwa jumla kuwa ni mfumo wa mawasiliano.(Solved)
Soma makala yafuatayo kisha ujibu maswali.
Lugha inaweza kuelezwa kwa jumla kuwa ni mfumo wa mawasiliano.Haiyamkiniki kwa mtu yeyote kueleza chanzo au kiini cha lugha na sote tunakubalina kuwa matumizi yake yameanza tangu kuumbwa kwa binadamu kwani ni vigumu kukisia kuwepo kwa jamii ya watu bila lugha ya mawasiliano yoyote ile.
Katika taifa lolote,huwapo na lugha moja au hata zaidi ya moja ambayo huwa ndicho chombo zatika cha mawasiliano ya taifa katika nyanja za:elimu maandishi,siasa na biashara.Kwa mfano mataifa ya Kanada hutumia lugha mbili kwa usawa kama lugha za taifa na za kikazi.Maana ya lugha ya taifa ni lugha moja ambayo huteuliwa kutumika katika shughuli zote za taifa hasa katika nchi yenye lugha nyingi za kikabila.Lugha ya taifa ni muhimu sana kwa maisha na maendeleo ya taifa lolote lile.Lugha hii huwa ndiyo kiungo cha kueneza umoja na uelewano miongoni mwa jamii nyingi tofauti na huwa kama kitambulisho kwao kwa kuwa wao ni ndugu wa jamii moja kubwa,yaani taifa lao.
Kenya ni mfano mzuri wa taifa lenye lugha nyingi zinazozidi 40 za vikundi vidogo vidogo vya kikabila.Hapo kabla ya miaka mia moja hivi iliyopita kila kimojawapo cha vikundi hivi kilijitambulisha kama kabila huru.Baada ya kuja kwa serikali ya kikoloni na hasa baada ya Kenya kujinyakulia uhuru,haja ya kuunganisha raia wote chini ya taifa moja lenye uongozi na shabaha moja ilikuwa ndilo jambo lililozingatiwa sana.Kwa hivyo utamaduni wa taifa Kenya ni mchanganyiko wa tamaduni za watu wengi wenye mila,desturi,imani na itikadi tofauti.Utamaduni humaanisha jumla ya amali na tabia za watu wa jamii fulani.Amali hizi zinafungamanisha fikira,ustaarabu,mila,taasisi na sanaa za aina zote za jamii inayohusika.
Ili kujieneza na kujiimarisha,taifa huhitaji chombo hicho kuwasiliana na kuwaunganisha watu wake wenye asili mbalimbali. Chombo hicho huwa ni lugha ambayo siyo tu kwamba ni sehemu ya utamaduni wa jamii bali pia ni njia muhimu sana ya kutawanyia na kustawishia ule utamaduni.
Katika taifa lenye lugha nyingi kama Kenya kwa mfano,lugha ya taifa inayozungumzwa na kueleweka na baadhi kubwa ya raia ambayo imekiuka mipaka na tofauti za kikabila ni njia muhimu sana ya kueneza maongozi ya taifa na kuleta ufahamikiano bora kote nchini.Kama
zilivyo taasisi kama wimbo wa taifa,bendera ya taifa au bunge la taifa, lugha ya taifa ndicho kielelezo cha taifa lolote lile.Lugha kama hiyo huvunja na hukomesha hisia za kibinafsi na kikabila na badala yake kuunda moyo wa uaminifu wa kitaifa.
Zaidi ya kuwa chombo cha mawasiliano,lugha ni kielelezo cha fikira na hisia za binadamu.Lugha ya watu fulani haituelezi tu ujuzi au maarifa yao bali pia mtazamo wao kimaisha,falsafa na mawazo yao.Kwa ufupi lugha hutufahamisha namna akili za watu waizungumzayo ile lugha zinavyofikiri na kufanya maazimio.Lugha ni sehemu ya utamaduni wa taifa tulimozaliwa na lazima lugha hiyo ifunzwe katika muktadha wa maisha ya jamii ihusikayo.Utamaduni wa jamii havitenganiki na lugha yake.
Maswali
(a) Huku ukirejelea kifungu, eleza fasiri na chanzo cha lugha.
(b) Tofautisha baina ya lugha ya taifa na lugha ya kikazi.
(c) Kwa nini lugha ya taifa huhitajika sana katika nchi kama Kenya.
(d) Eleza kazi nne kuu zinazotekelezwa na lugha ya taifa.
(e) Eleza maana ya mafungu yafuatayo kama yalivyotumiwa katika taarifa:
(i) Amali na tabia za watu:
(ii) Muktadha wa maisha ya jamii:
(iii) Haiyamkiniki:
(f)Eleza majukumu mawili ya lugha kwa ujumla
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Taja madhumuni ya kusanifisha lugha ya Kiswahili nchini(Solved)
Taja madhumuni ya kusanifisha lugha ya Kiswahili nchini
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Changanua sentensi ifuatayo kwa kielelezo cha jedwali(Solved)
Changanua sentensi ifuatayo kwa kielelezo cha jedwali
Mwanafunzi aliyeondoka jana alishindwa kumwona
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Kanusha
Akimaliza kucheza mwite(Solved)
Kanusha
Akimaliza kucheza mwite
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Bainisha matumizi ya viambishi vilivyopigiwa mistari katika sentensi(Solved)
Bainisha matumizi ya viambishi vilivyopigiwa mistari katika sentensi
i)Yego ana ujuzi mwingi
ii) Yule mfanyibiashara aliyejidanganya amepata hasara
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Tunga sentensi sahihi kuonyesha wakati uliopo usiodhihirika(Solved)
Tunga sentensi sahihi kuonyesha wakati uliopo usiodhihirika
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Akifisha sentensi:
lo unaweza kuubeba mzigo huo pekeyo mzee alishangaa(Solved)
Akifisha sentensi:
lo unaweza kuubeba mzigo huo pekeyo mzee alishangaa
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Nyambua vitenzi vifuatavyo katika kauli kwenye mabano(Solved)
Nyambua vitenzi vifuatavyo katika kauli kwenye mabano
1. Oa (kufanyiza)
2. -la- (kufanyana )
3. Dhuru (fanyika)
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Andika upya sentensi zifuatazo kwa kutumia jina jingine lililo na maana sawa na lililopigiwa mstari(Solved)
Andika upya sentensi zifuatazo kwa kutumia jina jingine lililo na maana sawa na lililopigiwa mstari
i. Ni nadra sana kumpata msichana asiyetoga masikio siku hizi
ii. Zahama ilizuka wafanyikazi walipogoma
iii. Lengo la kila mwanafunzi ni kupasi mtihani
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Tumia neno vizuri kama:(Solved)
Tumia neno vizuri kama:
i) Kielezi
ii)Kiwakilishi
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Weka shadda kwa neno WALAKINI ili kuonyesha maana mbili(Solved)
Weka shadda kwa neno WALAKINI ili kuonyesha maana mbili
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Tumia ‘po’ kutunga sentensi ya kuleta dhana ya wakati maalum(Solved)
Tumia ‘po’ kutunga sentensi ya kuleta dhana ya wakati maalum
i) Wakati maalum
ii) Wakati usiodhihirika
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Tunga sentensi yenye maneno N + V + E + E + T + N(Solved)
Tunga sentensi yenye maneno N + V + E + E + T + N
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Toa mifano miwili ya aina za nomino zifuatazo(Solved)
Toa mifano miwili ya aina za nomino zifuatazo
i)nomino mseto
ii) nomino za wingi
iii) nomino za fikra
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Tumia kivumishi cha a- unganifu pamoja na nomino katika ngeli ya I-I kutunga sentensi(Solved)
Tumia kivumishi cha a- unganifu pamoja na nomino katika ngeli ya I-I kutunga sentensi
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Andika sentensi ifuatayo katika usemi wa taarifa.(Solved)
Andika sentensi ifuatayo katika usemi wa taarifa.
“Mimi nitawakaribisha wageni leo jioni. Kisha nitaondoka kwenda kwangu kesho.” Fatuma alimwambia juma.
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Ainisha viambishi katika neno HAKUJULIKANA(Solved)
Ainisha viambishi katika neno HAKUJULIKANA
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)
- Eleza maana ya kiambishi(Solved)
Eleza maana ya kiambishi
Date posted: October 2, 2019. Answers (1)