Historia na fasihi zina uhusiano wa karibu sana hasa fasihi ya kihistoria. Hata hivyo fasihi siohistoria na historia si fasihi kwa...

UHUSIANO WA FASIHI NA HISTORIA

Historia na fasihi zina uhusiano wa karibu sana hasa fasihi ya kihistoria. Hata hivyo fasihi sio
historia na historia si fasihi kwa sababu hizi ni taaluma mbili ambazo zina uhusiano tu. Hata hivyo, fasihi
na historia zina mambo ambayo yanafana na yale ambayo hayafanani.
Kati ya mambo ambayo yanafanana ni kwamba fasihi na historia wakati mwingine huweza kuwa
na wahusika ambao wanafanana kitabia, kimaumbile na hata wakati mwingine matendo ya kukumbukwa
waliyofanywa. Mfano ni katika shairi la “Hongera Rais Moi” katika diwani ya ' Malenga wa ziwa kuu'
ambapo mhusika ni rais Moi na mhusika kama yule pia aliishi katika kipindi Fulani katika nchi ya Kenya.
Jambo jingine ambalo linapatikana katika fasihi na pia kinaoana na historia ni mandhari. Wakati
mwingine, mandhari ambayo ni ya kihistoria yanakaribiana sana na ya kifasihi na hata wakati mwingine
kufanana. Mandhari ya shamba la bwana Delamon katika 'kilio cha haki' yanaweza kuwa shamba lolote na
mabwanyenye kama hata ni ya Bwana Dalamere.
Wakati mwingine matukio katika fasihi huwa karibu sawa na yale ambayo yanapatikana katika
historia ya kawaida. Mfano katika shairi la ' wasifu wa baba Kenyatta', mhusika mkuu yasemekana
alipigania uhuru wa nchi ambayo aliiongoza. Matukio kama kufungwa jela ambayo mhusika huyu
anapitia katika kujaribu kukomboa nchi ni sawa na yale ambayo mhusika wa kihistoria ambaye ni rais wa
kwanza wa nchi ya Kenya.
Pia, wakati mwingi historia na fasihi huwa na maudhui na dhamira sawa. Tamthilia kama 'Mstahiki
Meya' ambayo nia yake ni kuonyesha jinsi waafrika ambao walichuukua uongozi baada ya ukoloni
walivyowanyanyasa waafrika wenzao yaweza kuwa sawa na historia ambapo waafrika ambao
walichukua uongozi waliwanyanyasa waafrika wenzao.
Uhusiano mwingine wa karibu ni kwamba wakati mwingine fasihi huchota kutoka kwa historia na
inapofanya hivyo fasihi hiyo inakuwa ya kufanana sana na historia yenyewe.Mfano ni kitabu cha
mzalendo kimathi ambapo matukio mengi katika kitabu hicho kinadhihirisha kwamba kimechota kutoka
kwa historia. Pia baada ya kipindi Fulani, fasihi husika inakuwa historia.
Uhusiano mwingine ni kwamba zote huandikwa kwa lugha na zinapoandikwa fasihi hufufua majina
ya wale ambao majina yao hayakuweza kuingia katika vitabu vya historia.
Mwisho, historia na fasihi hufanya jukumu la kumjuza mwanadamu kuhusu mazingira yake hasa
yale ya zamani na kumuwezesha kuweza aidha kuyarekebisha au kuyakubali. Mfano ni katika tamthilia ya
kidagaa, Mtemi Nasaba Bora anawapokonya waafrika wezake mashamba kwa kutumia nguvu. Fasihi hii
pia inaoana na jinsi ambavyo historia inafunza ambavyo viongozi wa kwanza walivyojipatia vipande
vikubwa vikubwa vya ardhi.Fasihi na historia pia zinakaribiana sana kutokana kwamba mwanahistoria na
mwanafasihi ni wanajamii wote. Wale ambao huchunguza matukio ya kihistoria na wale ambao huandika
fasihi pia ni wanajamii.
Mojawapo wa tofauti ya historia na fasihi ni tofauti ya kiwakati. Historia imefungika kiwakati hivi
kwamba upeo wake ni sasa. Mwanahistoria akitaka kujuza kuhusu nchi Fulani anaeleza ilikoanza hadi
ilikofika lakini mwanafasihi anaweza kueleza mahali nchi fulani ilikoanza, iliko sasa na itakavyokuwa
baada ya miaka mingi baada ya sasa. Mwanafasihi anaweza kuandika kuhusu nchi ya kesho peke yake na
fasihi iwe imekamilika. Mfano mwema ni George Orwell ambaye alikiandika kitabu mwaka wa 1978 na
akakiita 1984. Pia Riwaya ya 'Walenisi' ni riwaya ambayo inazungumza kuhusu dunia ambayo ni ya kesho
jambo ambalo historia haiwezi.
Tofauti nyingine ni kwamba historia hutegemea ithibati ili iweze kufahamisha. Kama
inazungumzia kuhusu tukio Fulani, lazima iwe na dhibitisho sahihi na hamna nafasi ya ubunifu. Kwa
upande mwingine, fasihi ina nafasi ya ubunifu na sio lazima mwanafasihi adhibitishe yale ambayo
ameandikia yalifanyika. Hata kama Mstahiki Meya ni jina ambalo ni la kihalisia katika masikio ya
Wakenya, mwandishi wa tamthilia ya Mstahiki hana jukumu la kutoa idhibati za kuonyesha kwamba aliishi
na pia cheneo ni mojawapo wa miji ya nchi fulani.
Tofauti nyingine ni kwamba kila mwanafasihi huwa na itikadi yake lakini mwanahistoria huweka
mambo jinsi yalivyo na kumwachia msomaji awe wa kuamua. Mwandishi kama wa tamthilia ya 'Mstahiki
Meya' ana itikadi kwamba viongozi dhalimu wanastahili kuondolewa mamlakani kwa nguvu lakini
mwanahistoria hawezi kuwa na msimamo kama huo.
Tofauti nyingine ni kwamba fasihi hujikita sana kwa wahusika na maisha yao lakini jambo kuu na
ambalo historia huzingatia sana ni matukio na wakati ambao matukio hayo yalitokea. Hili hufanya takriban
fasihi zote kuwa na mhusika mkuu lakini kipindi fulani cha historia chaweza kosa hata mhusika mmoja
mkuu.
Jambo jingine ni kwamba historia na fasihi hutofautiana kiwakati, mahali na mandhari ambamo
matukio fulani yanatokea. Tamthilia kama ya ‘Mstahiki Meya’ ina uwezakano kwamba inazungumza
kuhusu Kenya na viongozi wa baada ya uhuru lakini mahali ambapo matukio ya tamthilia yanafanyikia ni
cheneo ala sio wa mji kama Nakuru au Nairobi.
Tofauti nyingine ni kwamba hamna nafasi ya ubunifu katika historia lakini fasihi huwa ni zao la
ubunifu. Mambo ambayo wanahistoria huwa wamekosa katika historia yanaweza yakawa wazi kupitia
ubunifu wa mwandishi. Fasihi pia inaweza ikaumba wahusika au hata dunia ambayo haiwezi ikapatikana
katika ulimwengu wa kawaida.

Maswali.
a. Fupisha aya tatu za kwanza kwa maneno 20-30.
Nakala safi
b. Fupisha aya tano za mwisho kwa maneno kati ya 60-70
Matayarisho

Answers

i.wahusika
ii.mandhari
iii.matukio
iv.maudhui
v.Dhamira
vi.Kupasha kuhusu mazingira
vii.Fasihi huchota kutoka kwahistoria.

a.Tofauti ya kiwakati
b.Historia hutegemea idhibati lakini fasihi hutegemea ubunifu.
a.Kila mwanafasihi ana itikadi yake lakini kila mwanahistoria huweka mambo jinsi yalivyo.
c.Fasihi hujikita kwa wahusika na maisha yao lakini historia ni matukio
d.Hutofautiana kiwakati, mahali na mandhari.
e.Hamna nafasi ya ubunifu katika historia kama ilivyo katika fasihi.

---

Kavungya answered the question on October 31, 2019 at 06:16

Next: The diagram below shows a Zinc –copper cell.
Previous: Taja sifa mbili za irabu /e/ na /i/ ambazo zinafanana.

View More Kiswahili Questions and Answers | Return to Questions Index

Exams With Marking Schemes

• Grade 1
• Grade 2
• Grade 3
• Grade 4
• Grade 5
• Grade 6
• Grade 7
• Grade 8
• Grade 9
• PP1
• PP2
• Playgroup
• Form 1
• Form 2
• Form 3
• Form 4

Related Questions

• Siku ya Alhamisi tarehe 4 Disemba 2014 Umoja wa Mataifa ulitoa ripoti ukitahadharisha juu yakuongezeka vitendo vya ghasia na mauaji...(Solved)
  

  Soma kifungu kifuatacho kisha ujibu maswali
  
  Siku ya Alhamisi tarehe 4 Disemba 2014 Umoja wa Mataifa ulitoa ripoti ukitahadharisha juu ya
  kuongezeka vitendo vya ghasia na mauaji nchini Kenya. Ripoti hiyo inasema kuwa katika kipindi cha
  miaka miwili iliyopita watu zaidi ya 300 wameuawa na wengine takribani 220,000 kulazimika kuishi kama
  wakimbizi kutokana na ghasia hizo. Mratibu wa Misaada ya Kibinadamu wa Umoja huo amesema kuwa
  ukame mkubwa na mivutano inayotokana na siasa za kuhamishia madaraka mashinani ni baadhi ya
  mambo yanayochangia kuongezeka vitendo vya ghasia na mapigano katika maeneo ya kaskazini na ya
  mbali nchini Kenya. Ripoti ya Umoja wa Mataifa inasema kuwa wizi wa mifugo na mauaji ya kulipiza
  kisasi kati ya jamii hasimu za wafugaji katika maeneo hayo ni jambo la kawaida na kwamba silaha
  ndogondogo zinapatikana kwa wingi kati ya jamii hizo. Ugomvi wa kuwania ardhi, malisho, vyanzo vya
  maji na madaraka ya kisiasa mwaka huu umewafanya raia wengi katika maeneo ya kaskazini mwa Kenya
  kuwa wakimbizi katika nchi yao wenyewe. Kwa kadiri kwamba idadi ya wakimbizi hao imeongezeka
  mara nne zaidi ikilinganishwa na ya mwaka uliopita wa 2013.
  Mbali na matatizo ya ndani yanayotokana na ukame na ugomvi wa kikabila, mashambulio ya kundi
  la kigaidi la al- Shabaab ni jambo jingine ambalo linahatarisha usalama wa Kenya. Kundi hilo Jumapili
  iliyopita lilitangaza kuhusika na bomu lililolipuka katika soko moja huko mjini Garissa, mashariki mwa
  Kenya karibu na mpaka wa nchi hiyo na Somalia. Kundi hilohilo lilihusika na mauaji ya abiria 28
  waliokuwa kwenye basi moja la shirika la usafiri la Makka lililokuwa njiani kutoka mjini Mandera
  kaskazini mwa nchi kuelekea mji mkuu Nairobi. Siku 10 baadaye kundi hilo hilo la kigaidi lilivamia na
  kuwafyatulia risasi kinyama wafanyakazi 36 wa machimbo ya mawe katika kijiji cha Koromey kilicho nje
  kidogo ya mji huo wa Mandera.
  Katika tukio jingine la mashambulio ya kundi la al- Shabaab katika maeneo yanayopakana na
  Somalia, siku ya Jumatatu iliyopita kundi hilo lilishambulia klabu ya Ngamia mjini Wajir na kuwafatulia
  risasi kiholela watu waliokuwa katika klabu hiyo ambapo waliua mmoja kati yao na kuwajeruhi wengine
  13. Visa hivyo vya machafuko na ukosefu wa usalama vilimpelekea Rais Uhuru Kenyatta wa Kenya
  Jumanne iliyopita kuwafuta kazi Waziri wa Mambo ya Usalama wa Ndani pamoja na Inspekta Mkuu wa
  polisi ya nchi hiyo. Kufuatia matukio hayo, vyombo vya usalama vya Kenya vimezidisha hatua za
  kiusalama nchini ili kuzuia kukaririwa kwa matukio kama hayo ya utovu wa nidhamu na usalama. Mbali na
  hayo mwaka uliopita kundi la al- Shabaab lilishambulia na kusababisha maafa na hasara kubwa katika
  jengo la maduka ya kibiashara la West Gate mjini Nairobi. Al- Shabaab linapigana na kikosi cha askari wa
  kulinda amani cha Umoja wa Afrika kinachohudumu huko Somalia AMISOM na limekuwa likitekeleza
  mashambulio ya kigaidi nchini Kenya kama alama ya kulalamikia ushiriki wa nchi hiyo katika kikosi
  hicho, ili hatimaye liilazimishe iondoe askari wake katika radhi ya nchi hiyo.
  
  1. Yape makala haya kichwa mwafaka.
  2. Taja matatizo manne ya ndani kwa ndani ambayo yanahatarisha usalama wa Kenya.(alama 2)
  3. Taja matukio matatu yaliyomfanya rais awapige kalamu waziri na inspekta mkuu wa polisi (alama 3)
  4. Eleza sababu wanayotoa wana al-Shabaab ya kutekeleza ukatili dhidi ya Wakenya. (Alama 2)
  5. Eleza dhamira ya kikundi cha al-Shabaab
  6. Kwa maoni yako mwenyewe, Eleza mambo matatu ambayo anayevamiwa na kundi la al-shabaab
  anaweza kufanya ili kujiokoa na kuokoa wengine.
  7. Eleza maana ya maneno haya kama yalivyotumika katika kufungu.
  a) Radhi
  b) Wakimbizi

  Date posted: October 31, 2019.  Answers (1)

• Fafanua sababu tatu zilizochochea usanifishaji wa lugha ya Kiswahili kabla ya uhuru .(Solved)
  

  Fafanua sababu tatu zilizochochea usanifishaji wa lugha ya Kiswahili kabla ya uhuru .

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Eleza mambo manne yaliyochangia kuenea kwa lugha ya Kiswahili kabla ya uhuru wa mataifa ya Afrika mashariki .(Solved)
  

  Eleza mambo manne yaliyochangia kuenea kwa lugha ya Kiswahili kabla ya uhuru wa mataifa ya Afrika mashariki .

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Tambua hali na nyakati katika sentensi ifuatayo Atakuwa ameondoka utakapofika. (Solved)
  

  Tambua hali na nyakati katika sentensi ifuatayo
  Atakuwa ameondoka utakapofika.
  

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Geuza sentensi ifuatayo kwa kutumia kirejeshi ‘AMBA’ Mti uzaao matunda mengi ulikatwa jana (Solved)
  

  Geuza sentensi ifuatayo kwa kutumia kirejeshi ‘AMBA’
  Mti uzaao matunda mengi ulikatwa jana
  

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Unda sentensi yenye muundo ufuatao. T+E+H+N+T+E (Solved)
  

  Unda sentensi yenye muundo ufuatao.
  T+E+H+N+T+E
  

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Ainisha vitenzi vilivyopigiwa mstari Niliwahi kumwona kifaru. Niliwahi gari hilo la asubuhi. (Solved)
  

  Ainisha vitenzi vilivyopigiwa mstari
  Niliwahi kumwona kifaru.
  Niliwahi gari hilo la asubuhi.
  

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Toa visawe viwili vya ‘uchochole’ (Solved)
  

  Toa visawe viwili vya ‘uchochole’

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Kanusha sentensi ifuatayo: Aimbapo vizuri mtuze (Solved)
  

  Kanusha sentensi ifuatayo:
  Aimbapo vizuri mtuze
  

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Bainisha maana mbili zinazojitokeza katika sentensi hii Mshikie mtoto. (Solved)
  

  Bainisha maana mbili zinazojitokeza katika sentensi hii
  Mshikie mtoto.
  

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Andika sentensi ifuatayo katika hali ya ukubwa Paka huyu aliguguna mfupa wa mtoto huyu. (Solved)
  

  Andika sentensi ifuatayo katika hali ya ukubwa
  Paka huyu aliguguna mfupa wa mtoto huyu.

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Tunga sentensi mbili kudhihirisha matumizi ya virai vifuatavyo na uvipigie mstari a)Kirai Nomino b)Kirai kivumishi (Solved)
  

  Tunga sentensi mbili kudhihirisha matumizi ya virai vifuatavyo na uvipigie mstari
  a)Kirai Nomino
  b)Kirai kivumishi

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Tambua kiima na kiarifa katika sentensi hii(Solved)
  

  Tambua kiima na kiarifa katika sentensi hii
  
  Taa yake inatoa moshi mwingi
  

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Andika sentensi ifuatayo katika hali ya kutenda Alikatwa mkono na jizi lile (Solved)
  

  Andika sentensi ifuatayo katika hali ya kutenda
  Alikatwa mkono na jizi lile
  

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Tunga sentensi ukitumia neno katika ngeli ya YA-YA. (Solved)
  

  Tunga sentensi ukitumia neno katika ngeli ya YA-YA.

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Andika katika usemi halisi Mwelekezi alimwambia Loisi kuwa safari yao ingekamilika siku iliyofuata. (Solved)
  

  Andika katika usemi halisi
  Mwelekezi alimwambia Loisi kuwa safari yao ingekamilika siku iliyofuata.
  

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Changanua sentensi ifuatayo kwa njia ya matawi . Mtoto alipoumia alitibiwa haraka sana. (Solved)
  

  Changanua sentensi ifuatayo kwa njia ya matawi .
  Mtoto alipoumia alitibiwa haraka sana.
  

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Yakinisha katika nafsi ya pili wingi sitakusomea kitabu hicho (Solved)
  

  Yakinisha katika nafsi ya pili wingi
  sitakusomea kitabu hicho
  

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Bainisha shamirisho katika sentensi hii Mpishi alikatiwa kuni kwa shoka na mpasua kuni. (Solved)
  

  Bainisha shamirisho katika sentensi hii
  Mpishi alikatiwa kuni kwa shoka na mpasua kuni.
  

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)

• Taja mfano mmoja kwa kila aina ya sauti zifuatazo; Kipasuo-kwamizo – Irabu ya nyuma wastani - (Solved)
  

  Taja mfano mmoja kwa kila aina ya sauti zifuatazo;
  Kipasuo-kwamizo –
  Irabu ya nyuma wastani -

  Date posted: October 29, 2019.  Answers (1)