Asha hakuwapelekea wageni chakula wala hakuwanavya mikono.
Kavungya answered the question on November 26, 2022 at 08:04
- Tumia neno ‘kuwa’ kama kitenzi kishirikishi kikamilifu katika sentensi.(Solved)
Tumia neno ‘kuwa’ kama kitenzi kishirikishi kikamilifu katika sentensi.
Date posted: November 26, 2022. Answers (1)
- Eleza matumizi ya neno ‘mzee’ katika sentensi zifuatazo:
Baba mzee amelewa
Mzee amelewa(Solved)
Eleza matumizi ya neno ‘mzee’ katika sentensi zifuatazo:
-Baba mzee amelewa
-Mzee amelewa
Date posted: November 26, 2022. Answers (1)
- Andika katika usemi wa taarifa.
“Tafadhali nifungulie mlango sasa. Nitanyeshewa.” Mtoto akamwambia(Solved)
Andika katika usemi wa taarifa.
“Tafadhali nifungulie mlango sasa. Nitanyeshewa.” Mtoto akamwambia
Date posted: November 26, 2022. Answers (1)
- Eleza matumizi matatu ya viambishi awali.(Solved)
Eleza matumizi matatu ya viambishi awali.
Date posted: November 26, 2022. Answers (1)
- Andika sifa za sauti zifuatazo:
/m/
/gh/(Solved)
Andika sifa za sauti zifuatazo:
/m/
/gh/
Date posted: November 26, 2022. Answers (1)
- Soma makala yafuatayo kisha ujibu maswali.
Dawa za kulevya ni donda ndugu katika taifa letu. Ni zimwi linalotesa na kufisha wazee kwa vijana.(Solved)
Soma makala yafuatayo kisha ujibu maswali.
Dawa za kulevya ni donda ndugu katika taifa letu. Ni zimwi linalotesa na kufisha wazee kwa vijana.
Halichagui jinsia, tabaka, rangi wala umri. Uraibu wa dawa hizi hauna faida yoyote. Wanaotumia dawa
za kulevya huzitia mwili kwa kunusa, kuvuta, kumeza na kujidunga sindano. Zinapoingia katika miili ya
watu madhara huwa mengi.
Kuna wale wanaokosa hamu ya kula, wengine huambukizwa maradhi kama vile ukimwi
wanapotumia sindano zilizotumiwa na watu wenye virusi vya maradhi hayo kujidunga sindano na kutia
dawa mwilini.
Mihadarati pia inaweza kufanya mtu awe mwendawazimu. Vifo pia hutokea ikiwa uraibu utazidi
na mtu akose kupata matibabu. Mtu anayetumia dawa za kulevya huathirika akili. Yeye huwa hana
uamuzi wenye hekima katika maisha yake .wengi wao hushiriki katika vitendo vya uhayawani. Wao
hukosa fikra za utu. Baadhi yao wamebaka kina mama na watoto wadogo na wengine wamezua vita
katika familia na kusababisha madhara makubwa katika jamii zao kwa sababu ya ulevi.
Familia za wanaotumia mihadarati hazina amani. Jamaa zao hutumia hala nyingi kuwalipia ada
ya hospitali ili wapate matibabu baada ya kuzidiwa na uraibu. Mali hufujwa na watu wenye uraibu wa
dawa hizo pale wanapohakikisha hawazikosi kila siku. Mzazi kwa mfano anaweza kutumia hela kununua
dawa za kulevya badala ya kumlipia mwanawe karo. Kuna wale wanaowaibia majirani na marafiki ili
wakidhi mahitaji yao.
Ajali barabarani pia husababishwa na malevi. Dereva yeyote awe wa matatu au gari la kibinafsi
anapoedesha gari akiwa mlevi huwa anahatarisha maisha yake mwenyewe, abiria na wananchi
wanaopiga miguu barabarani .Uchumi wa taifa huzorota baada ya wananchi kutumia mihadarati. Watu
wenye uraibu hukaa mbumbumbu bila kufanya lolote hasa kutokana na kudhoofika kwa afya yao au
ulegevu unaosababishwa na ulevi. Watu wa aina hiyo huwa wanamchango haba katika ukuzi wa
uchumi wa taifa.
Dawa hizi zimesambaa kila mahali utapata zinauzwa masokoni, shuleni, njiani na hata pahali
popote pale penye watu. Dawa za kulevya haziuzwi hadharani nchini Kenya kwa sababu serikali imepiga
marufuku uuzaji wa bidhaa hiyo. Waja wanaoziuza hufanya hivyo kisiri. Walanguzi wa mihadarati
aghalabu hutumia watu wengine kuuza kwa niaba yao. Kuna wale wanaotumia watoto ,
wanaorandaranda almaarufu chokoraa na wengine hutumia vijana katika shule za misingi, upili na vyuo
vikuu kama mawakala.
Vijana hasa wamejipata katika mtego huu kwa kuwafanyia walanguzi biashara hii haramu hili
waweze kupata hela za kukidhi matakwa yao ukweli ni kuwa pesa wanazo patiwa na waajiri wao ni
chache mno na hatimaye wao hutumia daw zile na kuishia kuwa na uraibu unaosababisha wao wenyewe
kuwa wateja wa mabwenyenye hao wasio na utu.
Watu maarufu kama vile wafanyabiashara, wanamuziki na wanasiasa wametuhumiwa kushiriki
katika biashara hii . washukiwa hawa mara nyingi hukosa kufikishwa mahakamani kwa sababu jamii
hukosa ushahidi wa kutosha dhidi ya tabia hiyo. Ni nani hasa muhusika katika kuingiza sumu hii katika
nchi yetu ? hakuna mtu anayeweza kusimama kadamnasi na kusema hiyo ndiyo kazi yake. Mbona
tushiriki katika biashara tusiyoweza kujivunia?
Ni mwito wangu kwa kila mwananchi mzalendo kuungana na wenzake ili kupinga biashara hii haramu.
Tuhubiri makanisani, shuleni misikitini, hekaluni na mahali popote pale. Tukemee adui huyu, wa afya na
mali. Washauri nasaha washike usukani wawashauri wazee kwa vijana, wakubwa kwa wadogo, weusi
kwa weupe tuizike mihadarati katika kaburi la sahau.
Maswali
1. Yape makala haya anwani mwafaka.
2. Mwandishi anamaanisha nini anaposema kuwa dawa za kulevya ni donda ndugu katika taifa
letu.
3. Taja namna ambavyo dawa za kulevya zinavyotumiwa.
4. Eleza athari ya dawa za kulevya kwa familia za wanaotumia .
5. Kuna changamoto gani katika kupiga vita matumizi ya mihadararati.
6. Eleza sera ya serikali kuhusu dawa za kulevya.
7. Msamiati ufuatao umetumika kumaanisha nini kwa mjibu wa taarifa.
i. mawakala
ii. kadamnasi
iii. washauri nasaha
Date posted: November 26, 2022. Answers (1)
- Eleza sifa za sajili ya maabadani.(Solved)
Eleza sifa za sajili ya maabadani.
Date posted: November 26, 2022. Answers (1)
- Unda nomino mbilimbili kutokana na mizizi ifuatayo.
i) -f-
ii) -l-(Solved)
Unda nomino mbilimbili kutokana na mizizi ifuatayo.
i) -f-
ii) -l-
Date posted: November 26, 2022. Answers (1)
- Bainisha kirai nomino na kirai kivumishi katika sentensi hizi.
i) Nguo aliyonunua mzazi ni mpya.
ii) Kondoo mwenye manyoya mengi hupendeza.(Solved)
Bainisha kirai nomino na kirai kivumishi katika sentensi hizi.
i) Nguo aliyonunua mzazi ni mpya.
ii) Kondoo mwenye manyoya mengi hupendeza.
Date posted: November 26, 2022. Answers (1)
- Tunga sentensi ya neno moja yenye visehemu vifuatavyo vya sarufi.
i) Kiambishi kiwakilishi cha kiima
ii) Kiambishi kiwakilishi cha wakati uliopo
iii) Kiambishi kiwakilishi cha kitendewa/mtendewa
iv) Shina la...(Solved)
Tunga sentensi ya neno moja yenye visehemu vifuatavyo vya sarufi.
i) Kiambishi kiwakilishi cha kiima
ii) Kiambishi kiwakilishi cha wakati uliopo
iii) Kiambishi kiwakilishi cha kitendewa/mtendewa
iv) Shina la kitenzi
v) Kiambishi cha kauli ya kutendesha
vi) Kiishio
Date posted: November 25, 2022. Answers (1)
- Tumia neno dhahiri katika setensi kulingana na maagizo
Kama:
i) Kiambishi
ii) Kivumishi(Solved)
Tumia neno dhahiri katika setensi kulingana na maagizo
Kama:
i) Kiambishi
ii) Kivumishi
Date posted: November 25, 2022. Answers (1)
- Bainisha yambwa tendwa na yambwa tendewa katika sentensi hii.
Mbunge wa Mtondo Kaskazini atawajengea wanakijiji josho kisha aghurie mjini.(Solved)
Bainisha yambwa tendwa na yambwa tendewa katika sentensi hii.
Mbunge wa Mtondo Kaskazini atawajengea wanakijiji josho kisha aghurie mjini.
Date posted: November 25, 2022. Answers (1)
- Tunga sentensi ukitumia nomino zifuatazo pamoja na kivumishi __ingine
i) dau
ii) urembo(Solved)
Tunga sentensi ukitumia nomino zifuatazo pamoja na kivumishi __ingine
i) dau
ii) urembo
Date posted: November 25, 2022. Answers (1)
- Andika katika usemi taarifa.
“Tutawatembelea wazazi wetu leo jioni” Leo alimwambia Asha.(Solved)
Andika katika usemi taarifa.
“Tutawatembelea wazazi wetu leo jioni” Leo alimwambia Asha.
Date posted: November 25, 2022. Answers (1)
- Andika katika ukubwa wingi.
Kitoto kijeuri kikiletwa kitarejeshwa kwao.(Solved)
Andika katika ukubwa wingi.
Kitoto kijeuri kikiletwa kitarejeshwa kwao.
Date posted: November 25, 2022. Answers (1)
- Changanua sentensi ifuatayo kwa kutumia mbinu ya matawi.
Mwanafunzi stadi amenunua kitabu kizuri.(Solved)
Changanua sentensi ifuatayo kwa kutumia mbinu ya matawi.
Mwanafunzi stadi amenunua kitabu kizuri.
Date posted: November 25, 2022. Answers (1)
- Yakinisha sentensi hii.
Simba asiponguruma wanyama wote hawababaiki.(Solved)
Yakinisha sentensi hii.
Simba asiponguruma wanyama wote hawababaiki.
Date posted: November 25, 2022. Answers (1)
- Taja sifa mbili bainifu za vokali 'U'(Solved)
Taja sifa mbili bainifu za vokali 'U'
Date posted: November 25, 2022. Answers (1)
- Taja sauti mbili ambazo ni vikwamizo na hutamkiwa kwenye ufizi.(Solved)
Taja sauti mbili ambazo ni vikwamizo na hutamkiwa kwenye ufizi.
Date posted: November 25, 2022. Answers (1)
- Soma makala yafuatayo kisha ujibu maswali yanayofuata
Wakaazi wengi wa maeneo ya kitajiri miji yetu hawajui wapo chini ya utawala wa
machifu.(Solved)
Soma makala yafuatayo kisha ujibu maswali yanayofuata
Wakaazi wengi wa maeneo ya kitajiri miji yetu hawajui wapo chini ya utawala wa
machifu.Huenda wakasalia katika hali hii ya kutojua hadi wanapokosa kulipa ujira wa watumishi wao wa
nyumbani halafu maskini mwajiriwa huyu anaripoti kwa chifu, kwa kuwa ni hali yake.
Chifu ni uzi muhimu katika vazi Ia kijamii. Bila hawa maafisa, jamii kama tunavyoijua ingeporomoka.
Wakati mwingine hawaungwi mkono. Mfano mzuri ni kukataliwa kwa katiba kielelezo cha Wako,
Novembe 2005, wakati wa kura ya maoni. Kwa sababu jukumu la chifu au kibadala chake
halikudhihirishwa wazi wazi katika kielelezo, wengi walikataa stakabadhi hiyo, wakihofia sasa
hawataweza kufikia mtawala wao kushughulikia malalamishi yao.
Nimeishi mtaa wa Nairobi West miaka mingi na kuhudhuria kamati nyingi za lokesheni, chini ya
uwenye kiti wa chifu akisaidiwa na naibu na wazee. Mikutano, pia inahudhuriwa na madiwani, inspekta
wa askari tawala na wawakilishi wengi na washia dau katika lokesheni. Takribani kila swali linalogusia
maslahi ya jamii linajadiliwa na kuchunguzwa na maazimio kupitishwa. Mada muhimu wakati wa
mikutano hii ni usalama, taa za barabarani, ulanguzi wa mihadarati hasa karibu na taasisi za elimu,
kudumisha usafi wa vyoo vya umma, kudumisha usalama kupitia kwa raia na swala nyeti la vioski.
Kazi ngumu ya chifu ni kuwazia kila kju. Kwa mfano, mwenye kioski ni sharti apate mkate wa
kila siku na sehemu ya biashara yake iliyoko ni muhimu. Ikiwa kioski kitajengwa na kukiuka sheria za
baraza la jiji au ikiwa wizi usiofahamika na utumizi wa dawa za kulevya unatokea kufuatia kukua kwa
idadi ya vioski katika eneo, shinikizo zinaelekezwa kukuwa kwa wenye vioski. Chifu lazima azingatie
shinikizo za umma hatari za kiusalama na hofu za wenye vioski kabla ya kufanya uamuzi ikiwa mijengo
hiyo ibomolewe.
Tatizo jingine ni watoto wa barabarani. Makao ya kuwakimu ni machache kama walivyo
wahudumu wa kijamii, suluhu ni nini? Tuwatupe katika ukumbi wa kijamii, ambao watahepa pindi tu,
wapatapo fürsa ndogo au wapelekwe huduma kwa vijana wa Taifa, ambapo wachache wanaweza
kutunzwa kwa wakati mmoja. Ili kufaulu kwa wengine, sharti wawe katika vituo vya urekebishaji tabia
za matumizi ya dawa za kulevya. Tuwakabidhi polisi kwa sababu wanaranda au tujaribu kuungana na
vituo vya urekebishaji tabia kuhakikisha hawatarudi barabarani.
Mazingira ya lokesheni pia huibuka katika ajenda. Hali ya barabara, juhudi za kusafisha
mazingira, wizi wa maji na umeme, usafiri wa umma, uchafuzi wa mazingira, hewa na kelele, hii
inatokea kupitia malalamishi ya watu wanaoishi karibu na mabaa na uzingativu wa saa ya biashara
hujadiliwa kila mara. Chifu ni sharti afahamu sheria na kanuni zinazotawala hali hizo, halafu ajadili na
wahusika kabla ya kutoa mwelekeo. Usawa na uwazi katika kugawa fedha za Hazina ya maendeleo ya
maeneo Bunge, pia hujadiliwa.
Katika maswala haya mengine, chifu ndiye aliye nyanjani. Anawajibikia jamii na wakubwa
wake na hatarajii shukrani au kutambuliwa kwa kazi njema aliyofanya. Isipokuwa hukashifiwa anapofeli.
Watu wengine wana taswira ya Chifu kama mtu kwenye jukwa, kofia yake. na kifimbo kinachompa
mamlaka ya kuhutubia baraza, Kajubu tyji zaidi ya hivyo. Kwa mujibu wa kitabu cha
mafunzo ya machifu na Naibu wao (Januari 2004), wajibu wa chifu ni kuwakilisha sera na mipango ya
serikali kwa wananchi. Chifu ni ajenti wa “mabadiliko” mwenye wajibu Wa kuhamasisha watu katika
maendeleo. Anajishughulisha na kujua ni nani maskini katika lokesheni, mkoa, mgonjwa asiyeweza
kupata tiba na kupanga jinsi mhasiriwa atakavyopelekwa hospitali kama anavyoweza. Ni sharti
ashughulikie ugomvi wa kinyumbani, uhalifu wa watoto, dhuluma za watoto, agawe chakula na mavazi
kwa wahitaji na kuhukumu kesi ndogo za wizi na uharibifu. Chifu hutatua kesi za kisheria kwa
wasioweza kumudu wakili. Wakati wananchi wanapohisi mbunge wao hafikiliki na hawana imani na
polisi, chifu ndiye suluhisho.
Lakini kuna machifu wachache ambao hawafanyi kazi yao vyema. Kwa ufupi, chifu ni
mkusanyiko wa kushngaza; mfalme katika himaya yake, pasta, baba msikivu, wanasaikolojia, mtunga
sheria na mdumisha sheria, balozi mchaguzi, mama, mlumbi na askari asiyechelewa. Ingawa halipwi
vyema, anafanya kazi bila tarakilishi, na aghalabu hujilipia gharama ya kodi ya afisi yake kutoka mfuko
wake. Kwa sababu ni mtumishi wa umma, tunataraji afanye kazi mufti. Hiyo haimaanishi tusishukuru
kwa kazi njema aliyofanya. Serikali inaweza kufanya hivi kwa kuimarisha hali yake ya kazi, mazingira
yake ya kikazi, na kuhakikisha yana tarakilishi, anapata mafunzo ya uongozi na usimamizi. Wananchi
sharti washukuru watu hawa kwa kujitolea sabili.
Maswali
a) Fupisha aya nne za kwanza (Maneno 60)
Matayarisho
Jibu
b) Kwa maneno kati ya 80-90 fupisha aya ya tano hadi mwisho.
Matayarisho
Jibu
Date posted: November 25, 2022. Answers (1)