Get premium membership and access questions with answers, video lessons as well as revision papers.
1. Utamaduni
Japo Kazili anajua kwamba mumewe ana mke mwingine huko migodini anakofanya kazi, hatarajiwi kulalamika kwani utamaduni unamruhusu mume kuwa na wake wengi. Ndiye pia anatakiwa kufanya kazi na kukidhi familia yake.
Msimulizi anasema kuwa kama mama hangekuwa makini, angekumbushwa kuwa hakutolewa Swaziland aje kuwaua watoto bali kuwatengeneza. Mwanamke anachukuliwa kuwa kifaa cha uzazi. Anatarajiwa kuvyaa watoto wengi iwezekanavyo na kuwatunza. Anatarajiwa pia kuomba ruhusa kutoka kwa mumewe kabla ya kufanya lolote.
Matweba na wanaume wenzake wanamsikiza Kazili. Tunaambiwa wanasikiza kwa kimya kama kile kinachokuwa katika mahakama yao ya kitamaduni. Wanaume pia wana sehemu ambayo wanatumia kutoa maamuzi kuhusiana na masuala ya kifamilia kama hayo inayoitwa kraal. Hapo wanawake hawaruhusiwi. Maamuzi wanayotoa wanaume yanachukuliwa kuwa sheria.
Tunaambiwa kuwa Matweba na wenzake wanajitahidi kulinda tamaduni za jamii. Matweba anadai kuwa wanaume ambao hawajapata kazi kwenye migodi wana jukumu la kuhakikisha kwamba familia haisambaratiki. Wanafaa kuhakikisha kuwa wanawake wanawaheshimu waume zao.
Msimulizi anaeleza kisa cha mwanamke aliyesema mumewe ni mzembe. Hayo yalionekana kuwa matusi makubwa. Ilisemekana kuwa amerudi kwa wazazi wake au kuwa ngalile, mwanamke aliyerudi kwa wazazi wake. Wanagundua baadaye kuwa aliuawa na mumewe na akamzika kondeni mwao. Hata mama Kazili anapobisha kauli ya wanaume, wanawake wazee wanahisi kwamba anafaa kuomba msamaha.
Msimulizi na ndugu zake wanaandaliwa chakula kitamu cha papasane(aina ya mboga za mwituni) na nyama ya kondoo. Anasema kuwa jina lake la kupanga, Richman, linatokana na bwana mmoja wa jamaa ya Belo aliyefuga kondoo wengi. Isitoshe, anasema kuwa anawasikia ng’ombe wakikoroma kwenye kraal. Ni baadhi ya shughuli za kiuchumi zinazoendeshwa.
2. Mabadiliko
Mama Kazili anaondoka Habelo bila ruhusa kutoka kwa mumewe kama anavyotakiwa. Yuko tayari kupigania hali yake na ya wanawe. Hayuko tayari kutawaliwa na mwanamume kama jamii inavyotaka. Anawajuza haya wazi wazi Matweba na wanaume wenzake.
Wanapomaliza kupanda Milima ya Mailoti na Mkhathini kufariki, mama anaangua kilio. Wanapofika nyumbani kwa Matweba, hata hivyo, anajua hali inayomkabili. Sasa yuko makini na uso wake umejaa ujasiri. Anapozungumza baadaye kupinga maamuzi ya kraal, amerejea sautu ile ile ya milimani.
Kazili anapobisha kauli za wanaume, wanashtuka sana kwani hawajazoea hali hii. Wamezoea wasemalo ni sheria. Mwamko wake unaleta msisimko miongoni mwa wanawake wa makamo wanaohisi kwamba hatimaye amesema ukweli unaostahili kusemwa. Wanahisi kwamba ni wakati wao kusimama kidete kupinga mzigo mzito wa kiuchumi uanowalemea.
Msimulizi anakumbuka usemi wa mama kuwa ataboresha maisha yake na ya wanawe, jambo ambalo anashangaa kama linawezekana. Hii ni kwa sababu hili linawaziwa kuwa jukumu la wanaume. Hata hivyo, anaamini mwishoni mwa mwaka, mamake anapopata kazi ya kufunza shule ya msingi, kwani hawakosi chakula.
francis1897 answered the question on January 30, 2023 at 11:21
- Taasubi ya Kiume na migogoro ni baadhi ya masuala makuu katika hadithi, Nipe Nafasi. Jadili.(Solved)
Taasubi ya Kiume na migogoro ni baadhi ya masuala makuu katika hadithi, Nipe Nafasi. Jadili.
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Fafanua kwa kina masuala ibuka yafuatayo katika hadithi ya Toba ya Kalia;
(i) Elimu
(ii) Teknolojia na mawasiliano(Solved)
Fafanua kwa kina masuala ibuka yafuatayo katika hadithi ya Toba ya Kalia;
(i) Elimu
(ii) Teknolojia na mawasiliano
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Je, anwani, Toba ya Kalia inafaa? Eleza.(Solved)
Je, anwani, Toba ya Kalia inafaa? Eleza.
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Fafanua masuala yafuatayo katika hadithi, Ahadi ni Deni;
(i) nafasi ya mwanamke katika jamii
(ii) Familia na Malezi(Solved)
Fafanua masuala yafuatayo katika hadithi, Ahadi ni Deni;
(i) nafasi ya mwanamke katika jamii
(ii) Familia na Malezi
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Eleza matumizi ya mbinu zifuatazo katika hadithi, Kifo cha Suluhu;
(i) Kinaya
(ii) Barua(Solved)
Eleza matumizi ya mbinu zifuatazo katika hadithi, Kifo cha Suluhu;
(i) Kinaya
(ii) Barua
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- “Mabadiliko ni mambo ya lazima katika jamii,” thibitisha kauli hii katika hadithi ya Kifo cha Suluhu.(Solved)
“Mabadiliko ni mambo ya lazima katika jamii,” thibitisha kauli hii katika hadithi ya Kifo cha Suluhu.
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Asasi ya ndoa imejaa thamani na msukosuko. Thibitisha kutumia hadithi ya Kifo cha Suluhu.(Solved)
Asasi ya ndoa imejaa thamani na msukosuko. Thibitisha kutumia hadithi ya Kifo cha Suluhu.
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Eleza Ufaafu wa Anwani ‘Kifo cha Suluhu’.(Solved)
Eleza Ufaafu wa Anwani ‘Kifo cha Suluhu’.
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Fafanua masuala ibuka yafuatoyo katika hadithi ya Kila Mchezea Wembe;
(i) Ulevi
(ii) Starehe na anasa
(iii) Mapenzi na ndoa(Solved)
Fafanua masuala ibuka yafuatoyo katika hadithi ya Kila Mchezea Wembe;
(i) Ulevi
(ii) Starehe na anasa
(iii) Mapenzi na ndoa
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Eleza migogoro inayojitokeza katika hadithi ya ‘kila mchezea wembe’.(Solved)
Eleza migogoro inayojitokeza katika hadithi ya ‘kila mchezea wembe’.
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- “Itikadi na ushirikina ni visa ambavyo vimekithiri katika jamii. Thibitisha kulingana na hadithi ya Mzimu wa kipwerere.(Solved)
“Itikadi na ushirikina ni visa ambavyo vimekithiri katika jamii. Thibitisha kulingana na hadithi ya Mzimu wa kipwerere.
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Eleza ufaafu wa anwani ‘ Mzimu wa kipwerere’(Solved)
Eleza ufaafu wa anwani ‘ Mzimu wa kipwerere’
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Fafanua sifa na umuhimu wa wahusika wafuatao katika hadithi ya Sabina;
(i) Sabina
(ii) Yanuke(Solved)
Fafanua sifa na umuhimu wa wahusika wafuatao katika hadithi ya Sabina;
(i) Sabina
(ii) Yanuke
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Fafanua namna mwandishi wa Sabina ameangazia masuala yafuatayo;
(i) Utamaduni
(ii) Usaliti(Solved)
Fafanua namna mwandishi wa Sabina ameangazia masuala yafuatayo;
(i) Utamaduni
(ii) Usaliti
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Elimu ni nguzo muhimu katika maisha. Fafanua ukweli wa kauli hii kama inavyotumika katika hadithi ya Sabina.(Solved)
Elimu ni nguzo muhimu katika maisha. Fafanua ukweli wa kauli hii kama inavyotumika katika hadithi ya Sabina.
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Mwandishi wa Harubu ya Maisha amefanikisha vipi matumizi ya mbinu zifuatazo;
(i) Dayolojia
(ii) Kinaya(Solved)
Mwandishi wa Harubu ya Maisha amefanikisha vipi matumizi ya mbinu zifuatazo;
(i) Dayolojia
(ii) Kinaya
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Fafanua namna mwandishi ameangazia maudhui ya ndoa na malezi katika hadithi ya Harubu ya Maisha.(Solved)
Fafanua namna mwandishi ameangazia maudhui ya ndoa na malezi katika hadithi ya Harubu ya Maisha.
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Huku ukitolea mifano mahususi, eleza ufaafu wa anwani ‘Harubu ya Maisha’(Solved)
Huku ukitolea mifano mahususi, eleza ufaafu wa anwani ‘Harubu ya Maisha’
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Eleza nafasi ya vijana katika jamii ukirejelea hadithi ya mapambazuko ya machweo.(Solved)
Eleza nafasi ya vijana katika jamii ukirejelea hadithi ya mapambazuko ya machweo.
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)
- Eleza matumizi ya mbinu zifuatazo katika hadithi ya mapambazuko ya machweo.
i. majazi
ii. kinaya
iii. jazanda(Solved)
Eleza matumizi ya mbinu zifuatazo katika hadithi ya mapambazuko ya machweo.
i. majazi
ii. kinaya
iii. jazanda
Date posted: January 30, 2023. Answers (1)